มาตรฐาน IP (อังกฤษ : IP Rating, IP Code, IP Standard) ชื่อเต็ม International Protection Standard ตามมาตรฐาน IEC 60529 หรือบางครั้งถูกตีความเป็น Ingress Protection Rating คือมาตรฐานที่บอกถึงระดับการป้องฝุ่นและน้ำของเครื่องจักร (mechanical casings) และอุปกรณ์ไฟฟ้า (electrical enclosures) ซึ่งถูกพัฒนาขึ้นโดย IEC (International Electrotechnical Commission) เทียบเท่ากับมาตรฐานยุโรป EN 60529

รูปแบบของมาตรฐาน IP

          ค่ามาตรฐาน IP จะแสดงอยู่ในรูปแบบ ตัวหนังสือ “IP” และตามด้วยตัวเลขอีก 2 ตัว  เช่น IP68, IP54 โดยที่ตัวเลขตัวแรกจะบ่งบอกถึงความสามารถในการป้องกันของแข็ง มีระดับการวัดอยู่ที่ 0 – 6 และตัวเลขตัวที่สอบจะบ่งบอกถึงความสามารถในการป้องกันของเหลว มีระดับการวัดอยู่ที่ 0 – 8

ความหมายของตัวเลข มาตรฐาน IP หลักที่1 (ของแข็ง)

• หมายเลข 0 หมายถึง ไม่มีการป้องกันใดๆ ได้เลย
• หมายเลข 1 หมายถึง มีการป้องกันจากของแข็งที่มีขนาดใหญ่กว่า 50 มม. ขึ้นไป เช่น ป้องกันการสัมผัสตัวอุปกรณ์ โดยไม่ตั้งใจจากมือหรือส่วนอื่นๆ ของร่างกาย
• หมายเลข 2 หมายถึง มีการป้องกันจากของแข็งที่มีขนาดใหญ่กว่า 12 มม. ขึ้นไป เช่น ป้องกันการสัมผัสตัวอุปกรณ์ โดยไม่ตั้งใจจากนิ้วมือหรือเครื่องมืออื่นๆ ที่มีขนาดใกล้เคียงกัน
• หมายเลข 3 หมายถึง มีการป้องกันจากของแข็งที่มีขนาดใหญ่กว่า 5 มม. ขึ้นไป เช่น ป้องกันการสัมผัสตัวอุปกรณ์ โดยไม่ตั้งใจจากไขควงหรือเครื่องมืออื่นๆ ที่มีขนาดใกล้เคียงกัน
• หมายเลข 4 หมายถึง มีการป้องกันจากของแข็งที่มีขนาดใหญ่กว่า 1 มม. เช่น ป้องกันการสัมผัสตัวอุปกรณ์ โดยไม่ตั้งใจจากสายไฟ, เส้นลวด, ไขควงขนาดเล็ก, แมลงบางชนิดหรือเครื่องมืออื่นๆ ที่มีขนาดใกล้เคียงกัน
• หมายเลข 5 หมายถึง สามารป้องกันฝุ่นได้ในระดับหนึ่ง แต่อาจมีฝุ่นเล็กน้อยเล็ดลอดเข้าไป โดยฝุ่นที่เล็ดลอดเข้าไปนั้นต้องไม่มีผลใดๆ ต่อการทำงานของอุปกรณ์ส่วนใหญ่มาตรฐาน IP นี้จะอยู่ในเครื่องมือวัดแบบพกพา หรืออุปกรณ์ที่ใช้เป็นครั้งคราว โดยฝุ่นอาจเล็ดลอดเข้าไปได้จากฝาปิดแบตเตอรี่ แต่เนื่องด้วยเวลาการใช้งานที่สั้นจึงทำให้ฝุ่นแถบจะเข้าไปไม่ได้เลย
• หมายเลข 6 หมายถึง สามารถป้องกันฝุ่นได้สมบูรณ์ โดยมาตรฐานนี้ถูกทดสอบบนพื้นที่ที่มีการไหลเวียนของอากาศและฝุ่นเป็นเวลา 8 ชั่วโมงส่วนใหญ่มาตรฐาน IP นี้จะอยู่ในเครื่องมือวัดแบบติดตั้งหรืออุปกรณ์อื่นๆ ที่ถูกใช้งานในพื้นที่ตลอดเวลา

ความหมายของตัวเลข มาตรฐาน IP หลักที่ 2 (ของเหลว)

• หมายเลข 0 หมายถึง ไม่มีการป้องกันจากของเหลวใดๆ ได้เลย
• หมายเลข 1 หมายถึง มีการป้องกันจากหยดน้ำที่หยดลงมาในแนวดิ่งเท่านั้นผ่านการทดสอบโดย การปล่อยหยดน้ำในแนวตั้งปริมาณเทียบเท่าสายฝนขนาด 1 mm/min เป็นเวลา 10 นาที
• หมายเลข 2 หมายถึง มีการป้องกันจากหยดน้ำที่หยดลงกระทบทำมุม 15 องศาจากแนวดิ่งผ่านการทดสอบโดย การปล่อยหยดน้ำในแนวเฉียงปริมาณเทียบเท่าสายฝนขนาด 3 mm/min เป็นเวลา 5 นาที/ด้าน (รวมทั้งหมด 10 นาที) โดยทดสอบทั้งหมด 4 ด้านคือ ด้านซ้าย, ด้านขวา, ด้านหน้าและด้านหลังของตัวอุปกรณ์
• หมายเลข 3 หมายถึง มีการป้องกันจากน้ำฝนที่ตกกระทบทำมุม 60 องศาจากแนวดิ่งผ่านการทดสอบโดย การใช้หัวฉีดสเปรย์ (Spray Nozzle) ฉีดไปที่อุปกรณ์โดยมีแผ่นป้องกันน้ำ (เพื่อให้ได้มุมทดสอบ) ด้วยแรงดัน 50-150 kPa และอัตราการไหล 10 l/min เป็นเวลา 1 นาทีต่อพื้นที่อุปกรณ์ 1 m2 โดยใช้เวลาในการทดสอบทั้งหมดอย่างน้อย 5 นาที
• หมายเลข 4 หมายถึง มีการป้องกันจากน้ำได้รอบทุกทิศทางผ่านการทดสอบโดย การใช้หัวฉีดสเปรย์ (Spray Nozzle) ฉีดรอบตัวอุปกรณ์ด้วยแรงดัน 50-150 kPa และอัตราการไหล 10 l/min เป็นเวลา 1 นาทีต่อพื้นที่1 m2 โดยใช้เวลาในการทดสอบทั้งหมดอย่างน้อย 5 นาที
• หมายเลข 5 หมายถึง มีการป้องกันจากการฉีดน้ำที่ตัวอุปกรณ์ได้จากทุกทิศทางผ่านการทดสอบโดย การใช้หัวฉีด (Nozzle) ขนาด 3 mm ฉีดรอบตัวอุปกรณ์ด้วยแรงดัน 30 kPa ที่ระยะห่าง 3 m และอัตราการไหล12.5 l/min เป็นเวลา 1 นาทีต่อพื้นที่อุปกรณ์ 1 m2 โดยใช้เวลาในการทดสอบทั้งหมดอย่างน้อย 3 นาที
• หมายเลข 6 หมายถึง มีการป้องกันจากการฉีดน้ำแบบรุนแรงที่ตัวอุปกรณ์ได้จากทุกทิศทาง ผ่านการทดสอบโดย การ ใช้หัวฉีด (Nozzle) ขนาด 5 mm ฉีดรอบตัวอุปกรณ์ด้วยแรงดัน 100 kPa ที่ระยะห่าง 3 mและอัตราการไหล 100 l/min เป็นเวลา 1 นาทีต่อพื้นที่อุปกรณ์ 1 m2 โดยใช้เวลาในการทดสอบทั้งหมดอย่างน้อย 3 นาที
• หมายเลข 6K หมายถึง มีป้องกันน้ำจากการฉีดแรงดันสูงที่ตัวอุปกรณ์ได้จากทุกทิศทางทดสอบโดยการใช้หัวฉีด (Nozzle) ขนาด 3 mm ฉีดรอบตัวอุปกรณ์ด้วยแรงดัน 1,000 kPa ที่ระยะห่าง 3 m และอัตราการไหล 75 l/min เป็นเวลา 1 นาทีต่อพื้นที่อุปกรณ์ 1 m2 โดยใช้เวลาในการทดสอบทั้งหมดอย่างน้อย 3 นาที
• หมายเลข 7 หมายถึง มีการป้องกันการแทรกซึมของน้ำจากการแช่ตัวอุปกรณ์ในน้ำได้ที่ความลึกสูงสุด 1 เมตร เป็นระยะเวลาสูงสุด 30 นาทีทดสอบในกรณีที่เป็นอุปกรณ์ขนาดเล็กจะแช่ตัวอุปกรณ์ลงในน้ำที่ความลึก 1,000 mm โดยวัดจากจุดต่ำสุดของตัวอุปกรณ์ถึงผิวน้ำ ในกรณีที่เป็นอุปกรณ์ขนาดใหญ่จะแช่ตัวอุปกรณ์ลงในน้ำที่ความลึก 150 mm โดยวัดจากจุดสูงสุดของตัวอุปกรณ์ถึงผิวน้ำ เป็นระยะเวลา 30 นาที ทั้ง 2 กรณี
• หมายเลข 8 หมายถึง มีการป้องกันการแทรกซึมของน้ำจากการแช่ตัวอุปกรณ์ในน้ำได้แบบถาวร การทดสอบ เนื่องจากระยะความลึกในการใช้งานของอุปกรณ์แต่ละชนิดมีความแตกต่างกัน การทดสอบของมาตรฐาน IP นี้จะขึ้นอยู่กับโรงงานผู้ผลิตโดยตรงซึ่งโรงงานผู้ผลิตจะระบุความลึกสูงสุดในการใช้งานของอุปกรณ์มาด้วย
• หมายเลข 9K หมายถึง มีป้องกันน้ำจากการฉีดแรงดันสูงพิเศษที่ตัวอุปกรณ์ได้จากทุกทิศทาง ที่อุณหภูมิน้ำสูงสุด 80 °C ทดสอบ โดยการใช้หัวฉีด (Nozzle) ฉีดรอบตัวอุปกรณ์ 4 ตำแหน่งคือทำมุม 0, 30, 60, 90 องศาจากแนวตั้งของอุปกรณ์ที่ระยะห่าง 100-150 mm ด้วยแรงดัน 8-10 MPa และอัตราการไหล 14-16 l/min ที่อุณหภูมิน้ำ 80 °C เป็นเวลาตำแหน่งละ 30 วินาที (รวมทั้งหมด 2 นาที)

          *มาตรฐานที่มีสัญลักษณ์ "K" คือมาตรฐานที่ถูกกำหนดขึ้นโดย ISO 20653 ซึ่งจะไม่มีในมาตรฐาน IEC 60529 ยกเว้น IPx9 ซึ่งจะมีการทดสอบแบบเดียวกับ IP69K

การป้องกันอื่นๆ

          นอกเหนือจากการป้องกันฝุ่นและน้ำแล้วยังมีการป้องกันอื่นๆ เพิ่มเติมอีก โดยการป้องกันอื่นๆ นั้นจะใช้สัญลักษณ์ตัวอักษรต่อท้ายหมายเลข IP โดยมีรายละเอียดดังนี้

สัญลักษณ์       รายละเอียด

f                   ป้องกันน้ำมัน

H                  ป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้าแรงดันสูง (High voltage device)

M                  อุปกรณ์มีการเคลื่อนที่ขณะทดสอบการป้องกันน้ำ

S                  อุปกรณ์ไม่มีการเคลื่อนที่ขณะทดสอบการป้องกันน้ำ

W                 ทนต่อสภาพอากาศทางธรรมชาติ

สนใจสินค้า JARTON ผลิตภัณฑ์คุณภาพได้มาตรฐาน คุ้มค่าทุกการใช้งานคลิก